Nhà nước theo tư tưởng hồ chỉ mình được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tam quyền phân lập ✅ 2023
Mẹo Hướng dẫn Nhà nước theo tư tưởng hồ chỉ mình được tổ chức và hoạt động và sinh hoạt giải trí theo nguyên tắc tam quyền phân lập Mới Nhất
Hoàng Tiến Dũng đang tìm kiếm từ khóa Nhà nước theo tư tưởng hồ chỉ mình được tổ chức và hoạt động và sinh hoạt giải trí theo nguyên tắc tam quyền phân lập được Cập Nhật vào lúc : 2022-07-26 15:40:13 . Với phương châm chia sẻ Mẹo về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
Hiện nay, nguyên tắc phân quyền được áp dụng trong tổ chức cỗ máy nhà nước của một số trong những nước trên thế giới nhưng mức độ áp dụng không hoàn toàn giống nhau. Những nước theo chính sách cộng hòa tổng thống thường áp dụng triệt để nguyên tắc phân quyền theo quan điểm của tam quyền phân lập. Trong khi đó những nước theo chính thể cộng hòa đại nghị hoặc quân chủ đại nghị thường áp dụng nguyên tắc phân quyền mềm dẻo hơn. Theo đó, có sự dung hợp quyền lực giữa cơ quan lập pháp và cơ quan hành pháp. Mô hình tam quyền phân lập là kết quả của sự việc phát triển triết học về nhà nước từ trong lịch sử châu Âu bắt nguồn từ John Locke (1632-1704) và Charles de Secondat Montesquieu (1689- 1755).
Mô hình tam quyền phân lập ra đời, ban đầu nhìn chung, với chủ trương phân quyền để chống lại chính sách phong kiến chuyên chế, thanh toán nạn lạm quyền, để cơ quan ban ngành sở tại không thể gây hại cho những người dân bị trị và bảo vệ quyền tự do cho nhân dân. Tuy nhiên, quy mô này mang tính chất chất lịch sử, xã hội và sự vận dụng còn phụ thuộc vào truyền thống văn hóa, điều kiện lịch sử; quan hệ cũng như tương quan lực lượng giữa những giai cấp và trong từng giai cấp trong xã hội. Cho nên, chưa nên và tránh việc vận dụng vào Việt Nam lúc bấy giờ, bởi những nguyên do sau:
quyền lực nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thống nhất, mà quyền lực này thuộc về Nhân dân. Điều 2, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Hiến pháp 2013) ghi rõ:
“1. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
2. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức.
3. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, trấn áp Một trong những cơ quan nhà nước trong việc thực hiện những quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”.
Khi quyền lực nhà nước thống nhất thuộc về nhân dân thì quyền lực này về nguyên tắc không chia sẻ cho thành viên hay tổ chức nào khác. Về bản chất, những cơ quan nhà nước khi thực hiện những quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp là thực hiện những quyền của nhân dân phó thác, ủy quyền. Đại biểu Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đại biểu Hội đồng nhân dân những cấp theo quy định của Hiến pháp 2013 và Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân (2015) cũng do nhân dân bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Các đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân những cấp có trách nhiệm, trách nhiệm và trách nhiệm phục vụ nhân dân, thực hiện trách nhiệm mà nhân dân ủy quyền. Điều 94, Hiến pháp 2013 quy định: “Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội. Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội và báo cáo công tác thao tác trước Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước”. Điều 102, Hiến pháp 2013 quy định:
1. Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp.
2. Tòa án nhân dân gồm Tòa án nhân dân tối cao và những Tòa án khác do luật định.
3. Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chính sách xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền lợi của Nhà nước, quyền và quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.
Điều 107, Hiến pháp 2013 quy định:
“1. Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động và sinh hoạt giải trí tư pháp.
2. Viện kiểm sát nhân dân gồm Viện kiểm sát nhân dân tối cao và những Viện kiểm sát khác do luật định.
3. Viện kiểm sát nhân dân có trách nhiệm bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chính sách xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền lợi của Nhà nước, quyền và quyền lợi hợp pháp của tổ chức, thành viên, góp thêm phần bảo vệ pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất”.
Như vậy, ba cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp của Nhà nước Việt Nam đều có mục tiêu duy nhất là phục vụ nhân dân. Trên thực tế, ba cơ quan này đều thực hiện quyền lực của nhân dân ủy quyền. Hơn nữa, trong Nhà nước Việt Nam có sự phân công, phối hợp, trấn áp Một trong những cơ quan nhà nước trong việc thực hiện những quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Điều 69, Hiến pháp 2013 quy định: Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động và sinh hoạt giải trí của Nhà nước. Như vậy, về bản chất quyền lực của nhân dân không thể phân chia. Nhà nước Việt Nam không cần tới quy mô tam quyền phân lập bởi sự phân công, phối hợp, trấn áp Một trong những cơ quan nhà nước trong việc thực hiện những quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp vì tiềm năng phục vụ Nhân dân được bảo vệ và thực hiện tốt.
như tất cả chúng ta đều rõ, lý luận phân quyền của J. Locke và Ch.S. Montesquieu đều xuất phát từ khảo sát thực tế quy mô chính thể quân chủ lập hiến của nước Anh thế kỷ XVII- XVIII. Lý luận phân chia quyền lực của J. Locke được tiến hành trong thời kỳ cách mạng của giai cấp tư sản Anh đạt được thắng lợi, tạo ra sự thỏa hiệp giai cấp và phân quyền giai cấp. Từ đời sống chính trị nước Anh, ông quan sát đến phương pháp củng cố quyền lực nhà nước của giai cấp tư sản, phòng trừ việc phục hồi của thế lực phong kiến. Ông phản đối chính sách quân độc lập lãnh thổ lực vô hạn, vì nhận định rằng nếu nhà vua có toàn quyền thì quyền lợi của mọi người sẽ bị nhà vua xâm hại, không thể đã có được sự xét xử công minh. Tuy nhiên, ông không chủ trương xóa bỏ triệt để chính sách quân chủ vì nhận định rằng người dân Anh rất khó gì từ bỏ chính sách cũ, chỉ trong trường hợp nghiêm trọng khi nhà vua lạm dụng quyền lực thì mới đặt vấn đề phế truất nhà vua.
Trong khi chính sách quân chủ lập hiến của nước Anh đã được xác lập và chính sách dân chủ nghị viện đã bước đầu định hình thì nền chính trị nước Pháp vẫn có xu hướng phản động, rõ ràng là khi Luis XIV (1638-1715) lên nắm quyền vẫn nhận định rằng “nhà nước đó đó là ta”. Để đấu tranh chống xu hướng độc đoán, chuyên chế này, Ch.S. Montesquieu quyết tâm học tập chính sách quân chủ lập hiến của nước Anh, đả kích chế độ chuyên chính của Pháp, đưa ra nhiều sáng kiến cho việc cải cách chính sách chính trị của Pháp. Ông cũng phản đối chuyên chế quân chủ, nhận định rằng trong những nhà nước chuyên chế người ta chẳng khác gì một sinh vật phục tùng một sinh vật có ý chí khác, sinh mệnh con người ở đâu cũng giống nhau. Ông cũng không chủ trương xóa bỏ hoàn toàn chế độquân chủ, nhận định rằng nguyên tắc của chính thể quân chủ là vinh dự, tự trọng mà vinh dự, tự trọng là động lực thúc đẩy những “bộ phận của khung hình chính trị”. Có nghĩa là cả J. Locke và Ch.S. Montesquieu đều nhận định chính sách quân chủ lập hiến của Anh vừa bảo vệ được chính sách quân chủ vừa hạn chế được quyền lực của vua. Do vậy đó là một thể chế chính trị lý tưởng. Lý luận phân quyền của những ông tuy nhiên về nội dung và hình thức có những điểm rất khác nhau nhưng đều nhờ vào chính sách quân chủ lập hiến của Anh và đều là biểu lộ lý luận của chính thể này. Hơn nữa, phân quyền mà cả hai ông cùng nghiên cứu và phân tích là phân quyền giai cấp. Điều này đã cho tất cả chúng ta biết, tính lịch sử và điều kiện lịch sử của sự ra đời cũng như của việc vận dụng quy mô tam quyền phân lập. Ở Việt Nam hiện tại không có những điều kiện lịch sử giống như lịch sử nước Anh và Pháp thế kỷ XVII-XVIII, cũng không còn nhà nước chuyên chế phong kiến cần đánh đổ. Do vậy, không nhất thiết và tránh việc phải vận dụng quy mô tam quyền phân lập.
như trên tất cả chúng ta đã rõ, phân quyền mà cả J. Locke và Ch.S. Montesquieu cùng nghiên cứu là phân quyền giai cấp - phân chia quyền lực giữa giai cấp tư sản và giai cấp phong kiến quý tộc đứng đầu là vua - đang “lụi tàn”, nhưng còn rất mạnh và vẫn chiếm vị trí quan trọng trong lòng người dân ở những nước này do truyền thống văn hóa và tâm lý dân tộc bản địa. Để dung hòa, xoa dịu xích míc và để xử lý và xử lý tương quan lực lượng giữa hai giai cấp này tốt nhất họ đã tìm thấy mô hình nhà nước chính thể quân chủ lập hiến. Mô hình này giúp cho giai cấp tư sản tận dụng được truyền thống của giới quý tộc phong kiến trong việc khơi gợi tự hào dòng tộc, truyền thống quốc gia. Trên cơ sở đó giúp giai cấp tư sản tập hợp được sự nhất trí của những giai tầng vì một dân tộc bản địa quốc gia thống nhất. Mặt khác, về hình thức thì giai cấp phong kiến quý tộc vẫn còn danh dự, vẫn có quyền lực mặc dầu chỉ là quyền lực hình thức. Đối với Việt Nam, giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp trí thức,v.v.. tuy nhiên rất khác nhau về tính chất nghề nghiệp, việc làm, đặc điểm lao động, trình độ học vấn, v.v.. nhưng nếu xét về địa vị trong nền sản xuất xã hội, xét về địa vị chính trị trong chính sách chính trị - xã hội thì những giai cấp này thống nhất và bình đẳng về quyền lợi và trách nhiệm và trách nhiệm như nhau, kể cả đối với quyền lực nhà nước. Hơn nữa, trong nội bộ mỗi giai cấp này cũng luôn có thể có sự thống nhất. Cơ sở của sự việc thống nhất giữa giai cấp công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức ở Việt Nam cũng như trong nội bộ từng giai cấp này là sự việc thống nhất về quyền lợi. Hơnnữa, quyền lợi của những giai cấp này cũng thống nhất với quyền lợi của Nhà nước Việt Nam và toàn thể dân tộc bản địa Việt Nam. Tương quan giữa giai cấp công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức cũng như tương quan trong nội bộ từng giai cấp như vậy không đòi hỏi phải phân chia quyền lực nhà nước!.
tất cả chúng ta đều rõ ở phương Tây, chính phủ nước nhà được thành lập bởi nhóm thắng cử đa số và đủ số lượng phiếu theo luật định trong cuộc bầu cử. Nếu thắng cử với đa số phiếu nhưng vẫn chưa đủ thắng áp đảo theo luật định thì nhóm thắng cử phải liên minh với những nhóm chính trị khác để có đủ số phiếu theo luật định thành lập chính phủ nước nhà. Trong khi đó, hoàn toàn có thể nhóm chính trị khác lại thắng cử ở hạ viện hoặc thượng viện. Nói khác đi, ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp hoàn toàn có thể thuộc về những nhóm chính trị rất khác nhau hoặc liên minh của những nhóm chính trị rất khác nhau của những giai cấp. Các nhóm chính trị này chỉ đại diện cho ý chí của những nhà tài trợ thuộc những tập đoàn tài phiệt kinh tế, những ngân hàng nhà nước lớn, những công ty luật,v.v.. mà thôi. Trong giai cấp thống trị có nhiều nhóm chính trị rất khác nhau (ví dụ điển hình ở Mỹ có tới 112 đảng, phái, nhóm chính trị), nhưng nhóm thắng cử trong bầu cử chỉ đại diện cho ý chí của những nhà tài trợ. Do vậy, nếu không trấn áp quyền lực bằng cách phân chia (dù chỉ là hình thức) thì rủi ro tiềm ẩn tiềm ẩn lạm quyền, độc quyền, chuyên quyền bởi những nhóm chính trị này là không tránh khỏi. Nghĩa là từ tư tưởng phân chia quyền lực nhà nước Một trong những giai cấp trong xã hội của J. Locke và Ch.S. Montesquieu thì ở phương Tây tân tiến, người ta đã vận dụng tư tưởng này vào phân chia quyền lực nhà nước Một trong những nhóm chính trị trong nội bộ những giai cấp. Nghĩa là sự việc tương quan lực lượng Một trong những giai cấp cũng như sự tương quan lực lượng trong nội bộ từng giai cấp mất cân đối và cần đến quy mô tam quyền phân lập để cân đối quyền lực.
Ở Việt Nam, như trên chúng ta đã xác định, giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp trí thức,v.v.. thống nhất và bình đẳng về quyền lợi và trách nhiệm và trách nhiệm như nhau, kể cả đối với quyền và trách nhiệm và trách nhiệm trong thực hiện quyền lực nhà nước. Các giai cấp này chỉ có một tiềm năng duy nhất là làm cho “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công minh, văn minh”. Do vậy, tránh việc phải nói tới việc phân chia quyền lực Một trong những giai cấp này cũng như trong nội bộ từng giai cấp này. Từ đây cho thấy, những người dân hô hào phải vận dụng quy mô tam quyền phân lập vào nhà nước Việt Nam là những người dân ủng hộ đa đảng, đa nguyên chính trị. Mà điều này là không phù hợp thực tế Việt Nam cả về mặt lý luận, cả về mặt thực tiễn.
tinh thần tam quyền phân lập của J. Locke và Ch.S. Montesquie rất phù hợp trong điều kiện chống chính sách quân chủ phong kiến thế kỷ XVII-XVIII ở châu Âu nhưng vận dụng vào điều kiện lúc bấy giờ cần xem xét rất kỹ lưỡng. Chưa kể, một số trong những tư tưởng của tớ còn hạn chế. Chẳng hạn, J. Locke chưa phân định rõ ràng số lượng giới hạn quyền năng của những đơn vị nhà nước, quyền đối ngoại mà ông nói đến thực chất chỉ là một loại quyền hành pháp. Do đó, ba quyền mà ông đề cập trên thực tế chỉ là hai quyền lập pháp và hành pháp. J. Locke chỉ nói về phân quyền nhưng chưa luận giải được nếu trong quá trình thực hiện quyền lực phát sinh xích míc hoặc xung đột thì phải xử lý và xử lý thế nào. Mặc dầu, Ch. S. Montesquieu có đề cập quan hệ chế ước và cân bằng giữa ba quyền. Tuy nhiên, cũng chính Ch.S. Montesquieu đã máy móc khẳng định rằng khí hậu ảnh hưởng đến luật pháp. Ông viết: “Ở những vùng khí hậu rất khác nhau, tính cách, tinh thần, tình cảm và dục vọng của con người cũng rất rất khác nhau. Nếu như vậy thì luật pháp cũng phải tương ứng với sự rất khác nhau ấy”(1). Ông cũng hạn chế chế, thiên vị tầng lớp quý tộc khi nhận định rằng cần ưu tiên cho những người dân dân có nguồn gốc từ quý tộc trong cơ chế bầu cử. Do vậy, tránh việc tiếp thu và vận dụng mọi tinh thần, tư tưởng của J. Locke và Ch.S. Montesquieu mặc kệ sự khác lạ và hạn chế của tớ. Có thể tất cả chúng ta tiếp thu những vấn đề riêng biệt tiến bộ, phù hợp phong tục, tập quán, văn hóa Việt Nam chứ không thể vận dụng một cách máy móc được. Bởi lẽ, như đã nói ở trên điều kiện kinh tế tài chính, chính trị, xã hội cũng như phong tục, tập quán, văn hóa của tất cả chúng ta khác với những nước khác. Hơn nữa, tương quan Một trong những giai cấp, cũng như tương quan trong mỗi giai cấp ở nước ta cũng khác.
(1) Montesquieu, Bàn về tinh thần pháp luật, Hoàng Thanh Đạm dịch, Nxb Chính trị - Hành chính, H, 2013, (tái bản lần thứ hai) tr.139.
PGS.TS. Trần Văn Phòng
